Có lần tôi đã viết về những kẻ làm liều. Còn nữa, “những kẻ nói liều”.
Nói liều có phần nào đó giống với những kẻ nói nhiều. Họ nói rất nhiều thứ nhưng thông tin lại ít.
Kẻ nói liều thường không tự định giá được trọng lượng lời nói của mình. Điều này là hiển nhiên vì nói liều tức là nói những cái mà mình không biết. Nhưng vì sĩ diện, vì tinh tướng, đôi khi là để che dấu cái ngu dốt, họ cứ nói để tỏ cái tôi của mình thật cao. Và dĩ nhiên, điều họ nói khó có giá trị đối với người khác. Đôi khi, họ nói cho sướng miệng chứ không nhằm một mục đích gì khác.
Những kẻ nói liều thường thiếu đức tính khiêm tốn. Người khiêm tốn luôn luôn nói ít hơn những gì mình có, những gì mình biết. Họ tuân thủ chặt câu nói của Khổng Tử: biết gì nói ấy, không biết thì bảo là không biết.
Những kẻ nói liều thường thiếu đức tin. Có đức tin thì người ta lại chẳng nói liều, vì lời họ nói do đức tin dẫn dắt. Có đức tin dẫn dắt thì nói sẽ có lô-gích, và cẩn trọng. Vì thế những người hoài nghi tất cả khó lòng kiềm chế được lời ăn tiếng nói của mình. Với họ, chỉ có nghi ngờ, thế thì có cái gì là ghê gớm đâu, có ai ra gì đâu. Ta đây mới là nhất, tôi chỉ tin vào chính mình. Déscarte nói có hai loại hoài nghi: loại để hiểu biết thế giới, loại chỉ để hoài nghi. Loại thứ hai dành cho kẻ hãnh tiến.
Dạo này tôi hơi bị mất tự tin, nhưng càng ngày càng tự tin khi nói “Tôi biết một điều chắc chắn, là tôi không biết gì cả”. Thực ra là học đòi Socrates. Tôi tự tin là tôi cũng không thông minh hơn cụ Socrates, nên nói câu ấy vừa là tinh tướng, nhưng cũng an ủi là mình đỡ liều khi nói hehe.
Vậy là ở trên đường Hàm Nghi ở xóm Mỹ Đình này đã có tới 2 quán cafe sạch. Một quán có tên rất buồn cười là Mr. Sạch – hậu duệ của cái quán có cái tên rất buồn cười khác là Mother Đốp, và một cái mới có tên rất Ý: Milan Cafe. Cafe sạch là khái niệm đã phổ biến ở Đà Nằng vài năm nay, nhưng ở Hà Nội thì có vẻ vẫn còn hiếm. Cả hai quán này đều dễ nhận diện, và làm cả khu vực dịch vụ cà phê cà pháo ở đây thay đổi hẳn: từ chỗ đồng dạng quán nào cũng như quán nào với những bàn ghế rẻ tiền na ná nhau, cà phê na ná nhau, cho tới những quán cà phê có bản sắc rõ rệt.
Kể từ ngày bà chủ Mother Đốp bỏ quán, sang tên cho một bạn gái trẻ đẹp hơn để biến quán Mother Đốp thành ra Mr. Sạch với decor kiểu mới khá phong cách với chất mộc và authentic chủ đạo, cafe phố Hàm Nghi đột nhiên khoác áo mới.
Quán cafe Anh Dũng bên cạnh cũng ngay lập tức đổi thương hiệu ra Cafe Đậm, với cách pha chế đặc sản của gia chủ, cafe cực kì đậm đặc, khách quen uống cappuccino có thể bị sốc, phong cách bài trí bàn ghế và typo hơi hoài cổ, dàn phục vụ trẻ trung khá tận tình. Các quán khác xung quanh cũng đã kịp nâng cấp bàn ghế sang loại xịn hơn, kèm thêm các hình thức decor bắt mắt để hấp dẫn các thượng đế.
Nay thêm Cafe Milan ở bên cạnh. Cũng là cafe sạch, nhưng đã có chút thương hiệu trong phố, giờ ra ngoại thành “làm ăn”, do một bà chủ còn khá trẻ tận Bạch Mai lăn ra đây. Trước ngày khai trương, bà chủ giao cho con cháu trong nhà đi phát tờ rơi khắp khu MD, tới tận từng nhà. Khi gặp chủ nhà, các bé rất tươi cười nói “mẹ cháu mới chú đến ủng hộ nhà cháu, được giảm 30%” ạ. Cách tiếp thị rất cơ bản này hơn hẳn mấy cái “chiến dịch” được lên kế hoạch rắm rối với mấy concept khó hiểu của nhiều trung tâm tiếng Anh hiện đại cùng khu vực. Quán Milan rộng rãi nhất đường Hàm Nghi, thoáng đãng, cafe tương đối ngon, giá hợp lí, phục vụ ngang ngửa các quán tốt nhất ở đây. Bà chủ lại rất chịu khó nói chuyện và tìm kiếm phản hồi của khách.
Các quán Cafe phố Hàm Nghi có vẻ đã được “nâng tầm lên một bậc”, mặc dù diện tích từng quán vẫn nhỏ xinh như cũ.
Cho đến tuần trước mình mới biết bà ngoại là người trồng hai cái cây to đùng ở đầu làng: một cây gạo ở gần đường cái lớn, một cây đa gần ao Gáo. Dạo trước chắc bà trồng cây đa ở chỗ đó cốt để có bóng râm cho hố nước tưới cho mấy luống rau trong vườn. Nay thì ruộng đã hoán cải thành đất ở cả, dân Mộ Hạ vào đó ở, nhưng cây đa vẫn còn nguyên, lại thành ra có chút cảnh quan.
Bá Hy, người kể cho mình biết tác giả của hai cái cây kia, nói “bà để lại lộc cho dân làng”. Đúng là lộc theo nghĩa đen.
Tôi về làng ăn cưới, lại được chứng kiến 2 việc rất đáng suy ngẫm liên quan đến mấy chiếc cọc. Việc 1: chiếc xe 45 chỗ chở anh em cùng cơ quan của chú rế từ Hà Nội về ăn cưới va vào cọc chắn ở đầu làng, vỡ hết cả chiếc chắn bùn. Biết không thể vượt qua đành phải thả khách xuống ở đầu làng giữa cái nóng chang chang giữa chiều hè. Khách đi ăn cưới thì áo quần xúng xính, lội nắng đi vào, thật hơi vất vả. Việc 2: chiều hôm sau, do sơ suất của trẻ nhỏ, một xưởng mộc bị cháy dữ dội. Xe cứu hỏa được điều đến kịp thời, nhưng bị tắc ở hai cái cọc chắn vì xe to quá. Phải mất mười lăm phút sau mới đến được hiện trường. Chừng ấy phút đủ để lửa xơi tái cả cái xưởng, suýt chút nữa thì xơi luôn cả nhà hàng xóm, ngay cả khi trước đó cả xóm đã huy động hết xô chậu, vòi nước để dập lửa. Nguyên cớ của sự tồn tại của mấy chiếc cọc kia là như thế này: Chẳng là dân làng hò nhau đóng tiền (chứ không phải tiền nhà nước) để làm đường, đẹp từ trong ngõ ra đến đường lớn. Nhưng xe pháo thấy đường đẹp cứ hò nhau đi qua mà không thèm “đóng một tí phí” nào; xe lại to, chẳng mấy chốc mà đường hỏng, dân làng lại phải làm lại. Thế là hò nhau cấm, cách dễ nhất là đầu mỗi đường xây hai cái cọc bê tông cao năm chục phân, cách nhau hơn hai mét, chỉ đủ xe nhỏ đi qua. Giờ thì mấy chiếc cọc đổ đốn sinh ra phản chủ.
Nói về hiện trạng giáo dục của đơn vị, nhiều nhân viên đổ lỗi cho lãnh đạo: Đòi hỏi nhiều mà không chịu chi tiền.
Đề cập về nguồn lực hiện tại, lãnh đạo lại nói: Tiền không thiếu, nhưng nhân lực mỏng lại yếu, không đủ chuẩn.
***
Hỏi nhân viên: vậy phải làm gì?
Nhân viên: Phải làm lại từ đầu, đổ tiền đầu tư.
Hỏi tiếp: Thế bỏ hết những gì anh đang làm à?
Nhân viên: không bỏ được. Vì có đập đi làm lại thì cũng phải sang năm.
Hỏi: Thế giả sử cho anh một đống tiền, anh chi vào đâu trước hết?
Nhân viên: Tôi không biết. Đó là việc của lãnh đạo.
***
Hỏi lãnh đạo: Thế làm thế nào, có loại người không đủ chuẩn đi được không?
Lãnh đạo: nói đuổi thì dễ, nhưng làm thì không khả thi, kiếm đâu ra người. Mà có phải nói đuổi là đuổi được ngay đâu.
Hỏi tiếp: Thế làm thế nào để đủ chuẩn?
Lãnh đạo: Cho đi đào tạo.
Hỏi: Huấn luyện có đủ chuẩn ngay được không? Hay chỉ đủ “chứng chỉ” thôi?
Lãnh đạo: Kinh nghiệm cho thấy là chỉ được cái chứng chỉ, hợp thức hóa, còn đâu lại hoàn đấy. Vì kĩ năng không đến sau một đêm. Cải thiện được đôi chút, nhưng vẫn không thể đủ chuẩn, trừ phi đầu tư lớn cho đào tạo. Nhưng chi lớn như thế thì chết đói mất.
Hỏi: vậy phải chăng khái niệm “Không đủ chuẩn” là có vấn đề?
Lãnh đạo: Có lẽ là như vậy. Để bắt đầu công việc không thể cứ nghĩ phải bỏ hết, phải nâng cấp ngay lập tức. Cuộc sống diễn ra ngay ở đây và bây giờ, chứ không ở trên mây hay chỗ nào khác. Mọi tính toán của ta cũng phải cho việc ở đây, ở thì hiện tại tiếp diễn, chứ không thể khác được.
Làm sao mà ông đọc được nhiều sách?
Công việc của tôi, đọc như thế vẫn còn ít.
Thế thì tôi gọi là gì? hầu như không đọc. Có bí quyết nào không?
Thực ra chả có bí quyết nào cả. Hay nói cho đúng là có một bí quyết duy nhất thôi: thời gian.
Là sao?
Thời gian đọc sách. Mỗi ngày bỏ ra 30 phút đọc sách, coi như thể dục đầu óc, đọc được khoảng dăm ba chục trang. Một năm sẽ được vài chục đến cả trăm cuốn.
Bí quyết đơn giản thế thôi sao?
Thì ông tự nghĩ đi, xem có đúng không?
Ừ. Tôi thấy tối qua ông nói chuyện về năng suất cũng như vậy. Lúc ấy ngà ngà say tôi không để ý 🙂
Đúng vậy, chẳng có gì khác cả. Người ta cứ kêu giời là VN năng suất thấp hơn toàn thế giới. Tôi thì nghi lắm. Công chức làm một ngày được có 2 tiếng, mà bị đem quy ra 8 tiếng, thì sai rồi chứ còn gì. Tôi thấy bí quyết tăng năng suất của tất cả mọi việc đơn giản cực kì: làm đủ giờ hehe.
Dạo mới tập tọe làm quản lí, mình hay áp đặt tiêu chuẩn cao lên công việc của đồng nghiệp. Mình nghĩ mình làm được thì mọi người cũng phải làm được. Quả là hết sức ngu ngốc.
Kể cả khi tiêu chuẩn ấy không do mình đặt ra, mà là của công ty hẳn hoi, thì việc áp đặt như thế cũng không phải là khôn ngoan. Thực tế nó biến động không ngừng, với người này có thể là vừa, nhưng với người khác thì lại rất vất vả. Những sự vất vả trên trời rơi xuống ấy sinh ra chống đối, ca thán, và lục đục. Đến lượt nó, những thức rắc rối ấy sẽ kéo lùi nỗ lực của quản lí, vốn có ý đồ không thể nói là xấu. Những người theo chủ nghĩa hoàn hảo thường mắc phải những sai lầm đại loại như vậy.
Sau này học được chữ Kaizen của người Nhật, hóa ra thật bình dị mà vi diệu: mỗi ngày cố làm tốt hơn một tí, thì tích tũy thành xuất sắc.
Dạo làm việc cùng, bà cụ Marry Poppendieck còn dạy cho một câu nữa hay hơn: the best can be better. À hóa ra đừng cố làm ngay cái tốt nhất làm gì, hãy cảnh giác với những thứ được gọi là “tốt nhất”. Thêm nữa, đừng tưởng cái tốt nhất thì không thể vượt qua. Miễn là phải có mindset đúng đắn.
Cầu tiến hơn cầu toàn.
Một người mà mình gọi bằng Thầy, chưa từng đỗ đại học bao giờ lại được một GS TSKH lừng danh cùng ngành tôn đứng lên trên mình, và rất nhiều trí thức tầm cỡ khác gọi bằng đại ca. Ông luôn mồm bảo: “làm gì có ai giỏi, làm đi mới biết được”, “làm đi rồi học, làm mà học, làm thì học”. Cứ ra sản phẩm rồi thì biết giỏi cỡ nào.
Ông sếp mình dạo trước cứ mỗi lần giao nhiệm vụ là bảo “thử thách tiếp theo nhé, chịu khó học là ngon thôi”, và cũng từng rất sốt ruột khi thấy mình không biết cách đếm tiền, mắng như té tát “chú mày chẳng chịu học gì cả”. Nghe mắng thế rất nhục.
Cả hai vị cao thủ đó đều chung một ý tưởng: coi sự học là gốc của phát triển và thước đo cá nhân. Mà cái học này không nằm ở chỗ anh đã “học bao nhiêu ở nhà trường, có bao nhiêu bằng cấp” mà qua thể hiện trong công việc cụ thể, qua sản phẩm làm ra. Một nhân viên có thể mắc sai lầm (vì dốt), cũng có thể lặp lại thêm sai lầm một lần nữa (nếu nó không đến nỗi gây “chết người”), nhưng nếu anh ta cứ mắc sai lầm theo cùng một kiểu vì không chịu học thì rất đáng trách. Không ai dốt bền mãi, chẳng ai khôn tự nhiên hết, phải học mà làm.
Mình rất thích các cuốn sách thuộc loại “…thế mà đần”, kiểu như “Java cho những kẻ … thế mà đần” (Java for dummies). Sau này lại biết thêm thể loại “Triết học cho trẻ con”, lại càng thích. Hóa ra là cái gì cũng dạy được theo cách rất giản dị, chứ chẳng cần phải lên gân lên cốt điền cho hàn lâm vào trang sách cho mệt. Hóa ra đần có cái hay của nó. Em đần em có quyền đòi hỏi sách dễ hiểu.
***
Trẻ con đần từ trong trứng nước. Nó chẳng biết gì cả, vậy nên nó học mọi thứ, nó vặn hỏi tất cả chẳng ngại gì. Nhưng thật đáng tiếc là càng lớn lên người ta càng làm mất đi cái đức tính quý hóa ấy. Người ta không được phép nói năng những câu ngu ngốc nữa, không được phép hỏi những câu ngớ ngẩn nữa. Buồn cười thật, chả có lí gì phải như thế cả. Cứ làm thằng đần, sướng hơn: tha hồ mà hỏi, tha hồ mà học.
***
Tôi xin tự nhận mình là một kẻ “thế mà đần”.
Tìm kiếm
Sách mới: Tư duy thiết kế cho mọi người
Bài viết mới
Đang được chú ý
Chuyên mục
- Agile Mindset (148)
- Chuyện đời (22)
- Công nghệ (14)
- Đọc (74)
- Sách (46)
- Giáo dục (197)
- Constructivism (5)
- Học cách học (35)
- Khai phóng Giáo dục (19)
- Tu thân (5)
- Khác (15)
- Lean Startup (15)
- Linh tinh xòe (53)
- Lan man (24)
- Quản trị mới (57)
- COVID19 (9)
- Tài nguyên (2)
- Tri thức và Nhận thức (17)
- Xã hội tri thức (23)
- Tổ chức học tập (20)
Thẻ
36 kế dạy học thụ động (7)
active learning (8)
agile (41)
agile adoption (6)
agilemindset (6)
agile mindset (7)
agile transformation (5)
codegym (36)
constructivism (16)
Cánh Buồm (5)
công nghệ và giáo dục (15)
dạy học (4)
dạy tốt hơn (24)
education (4)
giáo dục (26)
giáo dục khai phóng (6)
growth mindset (5)
HỌC CÁCH HỌC (9)
học (6)
học tập (4)
học tập trải nghiệm (4)
inamori_kazuo (5)
kanban (6)
khởi nghiệp (5)
lean (14)
lean mindset (4)
lean startup (7)
learning (4)
làm lính thật tốt (21)
MOOC (5)
neomanager (8)
năng suất (5)
PBL (6)
personal kanban (4)
productivity (4)
reflection (5)
scrum (42)
seci (7)
sách (4)
sử kí (5)
thuyết kiến tạo (7)
tích hợp (10)
tản mạn chuyện đọc (10)
tổ chức học tập (7)
được việc (12)