Rất nhiều người hiện đang giữ một niềm tin rất vững chắc rằng: bạn chẳng thể nào thay đổi bản chất hay tính cách suốt cuộc đời, cho nên không phải cố thay đổi làm gì. Thật là sai lầm hết sức.

Các nghiên cứu về não bộ gần đây cho thấy tính “mềm dẻo” của não người là rất lớn, và nó thay đổi cho tới lúc người ta về chơi với giun dế. Ngay cả những công nghệ như Internet, Facebook, Google cũng khiến cho hoạt động của não bộ thay đổi đến ngạc nhiên; điều này được Nicolas Carr bàn kĩ trong cuốn “Trí tuệ giả tạo” bán chạy. Còn nhà tâm lí học ở Standford, Carol Dweck, trong tác phẩm cực kì quan trọng của mình “Mindset – The new psychology of success”, đã phát triển học thuyết về Mindset, dựa trên các nghiên cứu cho thấy con người hoàn toàn có thể phát triển trong suốt cuộc đời, và việc phát triển tư duy có thể được thực hiện liên tục từ lúc còn nằm nôi cho tới khi xuống lỗ. Cách phân biệt “Fixed mindset” và “Growth mindset ” của giáo sư Dweck đang đặt nền móng khoa học sâu sắc cho niềm tin về việc học tập suốt đời và sự làm chủ cuộc đời cho những người làm giáo dục-đào tạo trên toàn thế giới. Nếu chúng ta tin rằng không thể phát triển con người mình, không thể thay đổi được chính mình, thì việc gì phải học, cần gì phải có nhà trường?

Chúng ta có thể tin về một sự tất định sẵn có từ trong gen hay từ đấng siêu nhiên, hoặc tin vào bản thân với sự nỗ lực và học tập không ngừng nghỉ. Mỗi người chúng ta có một cái đầu tự do, cho nên không ai quyết định hay tin thay chính mình được. Sự lựa chọn ấy tất sẽ dẫn chúng ta đi trên những con đường khác nhau, đến những cái đích khác nhau. Nhưng quan trọng hơn, nếu chúng ta có thể lựa chọn đường lối “tự làm nên chính mình”, tức là chúng ta đã thực sự cao hơn một bậc trong cái thang làm người-cá-nhân.