Cuốn sách Culture Code (mật mã văn hóa) của Daniel Coyle (tác giả của “Mật mã tài năng” bán rất chạy) giản dị mà hay. Không ôm đồm nhiều thứ, tác giả mong muốn chắt lọc ra vài yếu tố cốt yếu để các nhóm làm việc đúng là “nhóm cho ra nhóm”.
Ba yếu tố được viết tắt là SVP; gọi là mật mã văn hóa. Phạm vi là “nhóm”, không phải là “văn hóa tổ chức” rộng lớn và phức tạp hơn.

Inamori Kazuo được coi là một trong những người Nhật đương đại tiêu biểu, một trong những người được coi là “thần kinh doanh” của nước Nhật hiện đại. Nhưng tầm vóc của ông đã thực sự vượt ra khỏi nước mặt trời mọc, tư tưởng của ông đã và đang tiếp tục có ảnh hưởng lớn trong cộng đồng doanh nhân trên thế giới.
Sách của Inamori được dịch ra nhiều thứ tiếng, trong đó có tiếng Việt, hầu hết là ghi lại những tìm tòi, đúc kết của ông để giúp người đọc có được một cuộc đời đáng sống, và có được sự thành công trong công việc của mình. Hệ thống quản trị amoeba và triết lí quản trị mang tên Inamori có thể coi là kho tàng tri thức quý báu dành cho thế hệ sau.
Nhiều người đọc Inamori có thể bắt ngay vào mạch suy nghĩ và vỡ ra những điều sâu sắc chỉ qua vài trang sách. Nhiều người đã có những sự thay đổi nhanh chóng về lối sống và kết quả sau khi đọc sách của ông. Nhưng cũng có người nói “sách viết đại khái, tôi chưa thấm được”. Một phần là do trải nghiệm, một phần là do sự tương tác giữa người đọc và con chữ chưa tạo ra được sự “đánh lửa” để rồi “bốc cháy”.
Tôi nghĩ đọc sách của Inamori thì ngoài yếu tố trải nghiệm ra, ngoài khả năng phản tư và liên hệ của người đọc, thì có một yếu tố quan trọng nữa là nên tìm hiểu sơ bộ (hoặc là kĩ hơn một chút) và cuộc đời của ông. Có lẽ đó mới là cuốn sách hay nhất mà Inamori đã từng viết ra.

Tiểu sử vắn tắt  

(Rút chủ yếu từ Wikipedia và trang tiểu sử tự thuật có đối chiếu một số cuốn sách của Inamori)

Kazuo Inamori (21/1/1932) người Kagoshima, đảo Kyushu, Nhật Bản.

Bị trượt đại học Osaka (Đại học quốc gia), theo học và tốt nghiệp Đại học Kagoshima (trường tỉnh) năm 1955 với bằng Cử nhân Khoa học về hóa học ứng dụng. Làm nhà nghiên cứu tại Shofu Industries ở Kyoto, nghiên cứu và chế tạo gốm sứ cao cấp. Hồi trẻ cũng từng lạc lối, từng nghĩ đến chuyện làm yakuza.

Năm 1959, Inamori cùng một số đồng nghiệp khác đã thành lập Công ty gốm sứ Kyoto, sau này là Kyocera. Chức danh đầu tiên là giám đốc kĩ thuật. Công ty đã sản xuất các linh kiện cách điện tần số cao cho các ống hình ảnh truyền hình cho Công ty Điện tử Matsushita (sau này là Panasonic) tại Nhật Bản và các tiêu đề bóng bán dẫn silicon cho Chất bán dẫn Fairchild và chất nền gốm cho IBM ở Hoa Kỳ.

Tại Kyocera, Inamori đã triển khai Hệ thống Quản lý Amoeba (Amoeba Management).

Năm 1984, Inamori đã thành lập Tập đoàn Daini Denden (DDI). DDI sau đó tham gia kinh doanh điện thoại di động, sáp nhập với KDD (Kokusai Denshin Denwa) và IDO (Nippon Idou Tsushin Corporation vào năm 2000 để thành lập KDDI, đã phát triển thành nhà cung cấp dịch vụ viễn thông lớn thứ hai của Nhật Bản.

Ở tuổi 65, ông trở thành thiền sư với pháp danh Đại Hòa, nhưng vẫn cố vấn cho Kyocera và KDDI. Ông cho rằng “nhà quản lí có thể học được nhiều từ châm ngôn của đạo Phật”. Trước đó, ông dự có dự định là năm 60 tuổi sẽ tịnh tâm học lại về cách làm người. Ở chùa một thời gian ngắn, ông lại hòa nhập xã hội theo lời dạy của sư phụ, vì “như thế mới đắc đạo” được. Ông dồn sức cho công việc của trường Seiwa, và quỹ Inamori.

1983 mở Trường tư thục Seiwa (Seiwajyuku), đào tạo quản lí cho doanh nghiệp vừa và nhỏ trên phạm vi 104 địa điểm (48 ngoài nước Nhật). Cho tới 2019, đã có 14,938  người theo học. Inamori nghỉ hẳn, trường dừng hoạt động vào cuối 2019.

Inamori đã thành lập Quỹ Inamori (ngân sách khoảng 20 triệu USD từ tài sản riêng) vào năm 1984, theo mô hình giải Nobel, trao giải thưởng hàng năm Kyoto Prize (lần đầu trao giải  năm 1985) để tôn vinh những người có “đóng góp phi thường cho khoa học, văn minh và tâm linh của loài người.” Nhiều người nhận giải Kyoto, sau được giải Nobel. Hạng mục trao giải gồm Công nghệ Cao, Khoa học cơ bản, Nghệ thuật và Triết học.

Năm 2005, Trường Kỹ thuật Đại học Alfred (Alfred, NY) được đổi tên để vinh danh Tiến sĩ Inamori.

Trước đó, ông đã trao quỹ học bổng Inamori vào năm 1996, tăng gấp đôi quỹ vào năm 2004. Để vinh danh Tiến sĩ Inamori, Tập đoàn Kyocera đã trao khoản tài trợ trị giá 10 triệu đô la để cho phép mở rộng khoa nghiên cứu của Trường Kỹ thuật Kazuo Inamori.

Năm 2005, Inamori đã giúp thành lập Trung tâm Quốc tế về Đạo đức và sự xuất sắc Inamori (International Center for Ethics and Excellence) tại Đại học Case Western Reserve (Cleveland, Ohio), với món quà trị giá 10 triệu đô la. Trung tâm trao Giải thưởng Đạo đức Inamori cho những người làm gương lãnh đạo đạo đức và đóng góp đáng kể để cải thiện xã hội toàn cầu.

Ở tuổi 77, Inamori trở thành CEO của Japan Airlines khi được bảo vệ khỏi sự phá sản vào ngày 19 tháng 1 năm 2010 và lãnh đạo hãng hàng không thông qua việc tái cấu trúc, cuối cùng cho phép công ty niêm yết lại trên Sàn giao dịch chứng khoán Tokyo vào tháng 11/2012.

Suốt đời, Inamori mong muốn vẽ nên một viễn cảnh Nhật bản là một quốc gia được kính trọng, một dân tộc cao quý, không phải bởi vì giàu có hoặc sức mạnh quân sự mà bằng sự vị tha và nhân văn.

Giải thưởng và ghi nhận

1. Tiến sĩ danh dự Đại học Kagoshima, 1999 
2. Tiến sĩ khoa học danh dự của Đại học Alfred, 1988
3. Tiến sĩ danh dự Đại học Kyushu, 2006 
4. Tiến sĩ danh dự Học viện Công nghệ Kyoto, 2010 
5. Giải thưởng Công dân Quốc tế, Hiệp hội Nhật Bản Hoa Kỳ Nam California, 2011 
6. Tiến sĩ Khoa học danh dự, Đại học bang San Diego 
7. Huy chương vàng Othmer, 2011 
8. Honorary Knight Commander của Đế quốc Anh, 2019
9. Financial Times xếp vào danh sách 20 doanh nhân được ngưỡng mộ nhất thế giới, 1998
10. “Thần kinh doanh” của Nhật Bản (?)
11. Bộ ba xuất chúng Nhật Bản, bên cạnh Konosuke Matsushita và Soichiro Honda.

Tác phẩm nổi bật

1. Cách sống (A Compass to Fullfilment)
2. Nuôi dưỡng tâm hồn mở rộng kinh doanh (Elavate your mind and expand your business) – Tựa mới đổi 2020: “Tâm trong kinh doanh tạo thành quả lớn”.
3. Thách thức từ con số không (Starting from zero)
4. Con đường đi đến sự thành công bằng sự tử tế (Taking the right road in life)
5. Nghĩ thiện
6. Ước mơ của bạn nhất định hành hiện thực (A Passion for success)
7. Tuổi 20 hiên ngang bước vào đời
8. Triết lí Kyocera
9. Amoeba Management (NA)
10. Nước Nhật mới. Phương pháp kinh doanh mới(NA)
11. Tinh thần của chủ nghĩa tư bản (NA)
12. Hướng tới xã hội mơ ước(NA)
13. Cuộc đười và kinh doanh (NA)
14. Thực học: Kinh doanh – tài chính (NA)
15. Tư chất người lãnh đạo (NA)
16. Phương pháp kinh doanh đạt lợi nhuận cao (NA)

Ở Việt Nam, cuốn Cách sống có lẽ được đọc nhiều nhất (hình như ở Nhật cũng vậy). Gần đây cuốn Triết lí Kyora cũng được đánh giá rất cao. Tôi lấy làm tiếc là cuốn Amoeba Management chưa được dịch ra tiếng Việt. Cuốn này có thể là cẩm nang quý báu cho doanh nhân, nhưng có thể nó hơi “kĩ thuật” nên người ta chưa dịch và xuất bản chăng?

Các cuốn sách thường được viết theo lối kể chuyện cuộc đời của Inamori, “tôi đã từng thế này…”, “tôi nghĩ thế này…”. Cho nên đọc sách Inamori ta thấy sinh động, nhưng cũng có người băn khoăn “không biết có đúng không”. Inamori viết từ trải nghiệm bản thân, cho nên có nhiều thứ như là minh triết được viết lại. Điều này vừa là ưu điểm giúp người đọc được quyền thử nghiệm, tư duy sâu thêm; nhưng cũng là nhược điểm đối với một số bạn đọc, vì có phần cô đọng quá.
Thường thì Inamori hay thảo luận những vấn đề mang tầm nguyên lí, do đó nó có vẻ gần gũi đến mức tầm thường (ví dụ: làm đúng với tư cách một con người), nhưng chớ đánh giá thấp những thảo luận này vì nó tác động tới hoạt động hằng ngày. Trong một số trường hợp “bắt lửa” được với ý tưởng của Inamori, thì sự thay đổi ở bạn đọc sẽ mang tính bước ngoặt, vì nó thay đổi cuộc sống từng giây phút một. Do vậy, một trong những cách đọc Inamori hay nhất, có khi lại là “trải nghiệm và chứng nghiệm Inamori”.
Bí kíp quan trọng nhất khi học Inamori là “để cho đầu óc mình rỗng” và tích cực tiếp thu ở mức tối đa; để cho thực tiễn chứng nghiệm điều đúng sai.

Không giống như mục tiêu lấy thông tin khi đọc lướt. Để đọc được thật sâu, ta phải đọc kĩ, đọc lại, suy nghĩ và đối chiếu với bên ngoài. Chí ít là sau khi bạn đã đọc lướt có kiểm soát, bạn đọc lại một lần nữa thì thông tin thu được cũng đã khác, ngay cả khi bạn không áp dụng kĩ thuật nâng cao nào. Một sự lãng phí lớn của rất nhiều người đọc sách đọc xong một cuốn sách xong cất đi luôn không bao giờ sờ lên nữa. Mỗi lần đọc lại, một lần ngộ thêm. Phàm phải sách nào hay, và quan trọng, hãy đọc đi đọc lại. Đấy là bí quyết đơn giản để hiểu cho thật kĩ.

Mortimer Adler hướng dẫn cách chúng ta đọc sâu thực sự cuốn sách bằng việc thực hành cấp độ đọc phân tích. Đọc phân tích là một cách đọc tích cực, bạn sẽ phải trả lời bốn câu hỏi cơ bản này sau khi đọc xong:

1. Tổng quan cuốn sách này nói về điều gì? 
2. Những gì được đề cập chi tiết và đề cập như thế nào? (Các ý tưởng chính là gì?)
3. Cuốn sách có đúng không, đúng một phần hay toàn bộ? 
4. Ý nghĩa của cuốn sách này là gì? 

Ở cấp độ này, bạn cần phải khôi phục lại được cấu trúc của cuốn sách, lập luận của tác giả, nắm bắt được các chi tiết, và thực hiện “trao đổi” với tác giả để thực sự nắm bắt được cuốn sách ở mức độ sâu sắc hơn.

Theo đó, bạn phải biết loại sách đang đọc là sách gì, tốt nhất là trước khi đọc cuốn đó. Đọc xong, bạn cần trình bày sự thống nhất của toàn bộ nội dung cuốn sách trong một câu đơn hoặc một đoạn văn ngắn. Trình bày những phần chính của cuốn, và cách sắp xếp các phần theo thứ tự thống nhất thành một chỉnh thể. Phát hiện ra những vấn đề của tác giả. Tìm các từ quan trọng và qua đó đi đến thống nhất thuật ngữ với tác giả. Đánh dấu những câu quan trọng nhất trong một cuốn sách và tìm ra các nhận định ẩn chứa trong đó. Tìm ra các lập luận cơ bản trong một cuốn sách dựa trên mối liên hệ giữa các ý tưởng. Tìm ra các hướng giải quyết của tác giả. Bạn cần nói chắc chắn rằng “tôi hiểu” trước khi nói “tôi tán thành” hoặc “tôi phản đối” hay “tôi tạm thời chưa đưa ra nhận xét”. Khi bạn phản đối, hãy phản đối một cách hợp lí. Tôn trọng sự khác nhau giữa kiến thức và quan điểm cá nhân bằng cách đưa ra những lí do giải thích cho đánh giá phê bình của bạn.

Đây là cấp độ đòi hỏi sự chú ý đến chi tiết, do vậy sẽ tốn thời gian. Chỉ những cuốn sách thực sự quan trọng cho công việc hoặc cho sự tò mò của bạn thì mới cần đầu tư lớn như thế.

Khi thực hành đọc sâu, bạn nên sử dụng các công cụ ghi chú thật hữu hiệu để lưu lại các chi tiết. Phần sau chúng ta sẽ trả lời câu hỏi “Làm sao để không quên nội dung của cuốn sách?” để tìm hiểu một số hướng dẫn ghi chú khi đọc sách để bạn có thể tổ chức thông tin một cách hợp lí, lưu trữ trong một kho thông tin cá nhân gọn gàng và sử dụng lâu dài về sau.

Trong quá trình tương tác với cuốn sách, có thể bạn sẽ cần đặt ra những câu hỏi phản biện, hoặc liên kết với những kinh nghiệm mà bạn đã có sẵn trong người, hoặc liên hệ/đối chiếu với những nội dung từ các cuốn sách/bài báo khác. Hãy nêu rõ những chỗ đồng tình, chỗ phản đối, chỗ nghi vấn. Việc làm này kích hoạt quá trình phản tư (reflection) về nội dung của cuốn sách, giúp bạn củng cố hiểu biết của cuốn sách, và liên hệ với các thông tin khác, từ đó gia tăng hiểu biểu của cá nhân. Trong các lớp học về quản trị hiện đại dành cho các nhà quản lí (NeoManager.vn), tôi thường nhận thấy các nhà quản lí ghi nhận hoạt động đọc có phản tư thường là hoạt động giàu trải nghiệm, hỗ trợ rất nhiều cho việc tiếp thu kiến thức từ sách và mở rộng khả năng vận dụng vào thực tiễn. Nói như một anh bạn thân là một chủ doanh nghiệp cỡ vừa, đây là một hoạt động rất “ăn tiền”. Trong khung dưới đây là mẫu để bạn thực hiện thao tác phản tư này theo “quy trình”. Nếu mới làm, hãy tuân thủ nó, khi làm nhiều quen tay thì bạn có thể biến báo đi cho linh hoạt.

Gợi ý cuối cùng, khi đọc sách bạn có thể cần phải đối chiếu ý hiểu của mình so với người khác bằng cách xem xét các bản tóm tắt và đánh giá sách hoặc nói chuyện với người cùng đọc cuốn sách đó. Làm như vậy, bạn có thể tránh được những chỗ hiểu còn sai sót hoặc nông cạn. Đó cũng là cách củng cố lại những hiểu biết quan trọng nhất mà bạn rút ra được từ một cuốn sách quan trọng. Sẽ là lãng phí cơ hội nếu như đọc xong một cuốn thật hay, bạn lại hiểu sai hoặc hiểu nó ở mức bề mặt.

<Trích nội dung ebook “Đọc sách Thông minh – Hướng dẫn bỏ túi cho người bận rộn”>

1.TÂM LÍ HỌC THÀNH CÔNG – SỨC MẠNH CỦA NIỀM TIN PHÁT HUY TIỀM NĂNG CỦA CHÚNG TA NHƯ THẾ NÀO, Carol S. Dweck

Đây là một trong số những cuốn sách tâm lí học ứng dụng tốt nhất hiện nay. Cuốn sách bàn về tầm quan trọng của thái độ và niềm tin tích cực đối với trí tuệ, thử thách, sự học hỏi và thành công. Cuốn sách có tác động lớn tới hầu hết người đọc, không kể đó là doanh nhân, giảng viên đại học, sinh viên ham học hay một nhân viên bình thường.

2. NGHĨ THIỆN, Inamori Kazuo

Cuốn sách mỏng này chứa đựng những lời khuyên ngắn gọn và hiệu quả cao dành cho mọi người, từ một Inamori Kazuo – một trong những doanh nhân vĩ đại nhất Nhật Bản. 

3. ĐƯỢC VIỆC, Dương Trọng Tấn

Đây là một trong những cuốn sách được đánh giá cao trên Goodreads.com về chủ đề năng suất cá nhân (4.8/5). Bạn sẽ bỏ túi hàng loạt công cụ để quản lí công việc, quản lí thời gian, quản lí thông tin cá nhân, cá mẹo học tập và phát triển sự nghiệp lâu dài.

4. KHI NÀO – BÍ MẬT KHOA HỌC CỦA THỜI ĐIỂM HOÀN HẢO, Daniel H. Pink

Một trong những cuốn sách có thể khiến bạn kinh ngạc, giúp bạn hiểu hơn về thời gian và cách thức sử dụng thời gian hiệu quả dựa trên các nghiên cứu khoa học mới nhất.  

5. THAY ĐỔI TÍ HON, HIỆU QUẢ BẤT NGỜ, James Clear

Cuốn sách cực hay của James Clears này giúp bạn tư duy lại cách thức tạo lập các thói quen hiệu quả. Đúng như tựa đề cuốn sách, có thể bạn sẽ bất ngờ khi áp dụng các hướng dẫn của cuốn sách.

6. HOÀN THÀNH MỌI VIỆC KHÔNG HỀ KHÓ, David Allen

Đây là một trong những kinh điển vượt thời gian về chủ đề quản lí công việc, quản lí thời gian.

7. TƯ DUY CÓ HỆ THỐNG – TƯ DUY ĐÚNG HƯỚNG TRONG THỜI ĐẠI QUÁ TẢI THÔNG TIN, Daniel J. Levitin

Cuốn sách rất dày dặn này là một bể thông tin hữu ích giúp bạn tổ chức mọi thứ, từ công việc , thông tin, cho tới làm thế nào để khắc phục tật hay quên chìa khóa.

8. THÔNG MINH HƠN, NHANH HƠN, GIỎI HƠN, Charles DUHIGG 

Cuốn sách này nối tiếp cuốn “Sức mạnh của thói quen” tại thành một bộ quan trọng giúp ích cho các nỗ lực gia tăng năng suất cá nhân và tổ chức. Trong cuốn này, rất nhiều thông tin sâu sắc về hệ thống quản trị SMART được bàn bạc. Như tựa đề cuốn sách, nó giúp chúng ta làm việc và sống “thông minh hơn”, nhanh hơn và tốt hơn.

9.  IKIGAI – ĐI TÌM LÝ DO THỨC DẬY MỖI SÁNG, Francesc Miralles và Hector Garcia

Một cuốn sách tuyệt vời giúp bạn khai thác được sứ mạnh tiềm ẩn bên trong mình.

10. NGHỆ THUẬT TƯ DUY RÀNH MẠCH, Rolf Dobelli

Cuốn sách của Dobelli này liệt kê 99 “Lỗi” tư duy thường mắc phải dưới một văn phong uyển chuyển dịu dàng cực đỉnh. Trong khi các “lỗi tư duy này” cũng là chủ đề nghiên cứu có vẻ thử thách của một số nhà nghiên cứu từng đạt giải Nobel, những cái tên nghe thôi đã thấy háo hức R. Thaler, D. Kahneman, D. Arielly, N. Taleb… thì dưới ngòi bút của Dobelli, chúng ta không hề thấy nó “nguy hiểm”, “khó nhằn” mà rất dễ hấp thu và gợi suy nghĩ.

Còn đây là phần bonus, cuốn sách siêu mỏng hướng dẫn bạn nâng cao hiệu quả đọc sách. Nó sẽ tiết kiệm thời gian đọc sách và gia tăng hàm lượng tri thức thu lượm được từ chính những cuốn sách trên. Chỉ có bản ebook, miễn phí: ĐỌC SÁCH THÔNG MINH: HƯỚNG DẪN BỎ TÚI CHO NGƯỜI BẬN RỘN, Dương Trọng Tấn. 

PS: Nếu bạn đã đọc hết 10 cuốn này, mà vẫn muốn tìm kiếm các cuốn khác, hãy yêu cầu sự tư vấn từ Bookstop.

Trong bài “12 nguyên lí quản trị Inamori“, chúng ta đã tìm hiểu một bộ quy tắc được ghi dưới dạng 12 nguyên lí quản trị của Inamori. Đó là những hướng dẫn cụ thể giúp nhà quản lí thực hành công việc quản lí của mình. Nhưng sẽ thiếu sót nếu chúng ta không tìm hiểu phần khác mang tính nền tảng hơn mà Inamori liên tục nhấn mạnh, nó là gốc của việc quản trị theo phong cách Inamori. Đó chính là triết lí. 
Hệ thống triết lí thể hiện nhân sinh quan của Inamori về cuộc sống, về thế giới, và về công việc của nhà quản lí. Triết lí thể hiện cách nghĩ, cách định hướng việc làm, thể hiện thái độ đối với con người và công việc. Do vậy nó cũng định hướng cách vận hành một tổ chức. 

1. The Age of Agile, Steve Denning (Về quản trị, Agile Mindset, Tổ chức Agile)
2. Khởi nghiệp tinh gọn, Eric Ries (Khởi nghiệp kiểu Agile, tư duy về đổi mới và sản phẩm mới)
3. Agile People, M. Thoren (Công tác nhân sự và lãnh đạo trong tổ chức Agile)
4. Tái tạo tổ chức, F Laloux (Linh hoạt hoá cấu trúc tổ chức và hệ tư duy đi kèm)
5. Quản trị dựa vào tri thức, I. Nonaka và cộng sự (Một trong những học thuyết nền tảng của Scrum; Nonaka cùng với Takeuchi được công nhận là “ông nội” của Scrum)
6. Phương thức Toyota, J K Liker (Nghiên cứu Toyota để hiểu hơn về Scrum trong và nhiều phương thức tổ chức sản xuất ngoài phần mềm)
7. Làm điều quan trọng, J Doerr (Không phải sách về Agile, nhưng lại hữu ích đối với việc tư duy linh hoạt về mục tiêu, teamwork)
8. Tâm lí học thành công, C. Dweck (sách này về growth mindset, chính là nền tảng của Agile mindset và Agile culture).
9. Cẩm nang Scrum, DT Tấn, NV Khoa, PA Đới, NK Nhật. (Tài liệu hướng dẫn thực hành Scrum cho các đối tượng khác nhau: quản lí, team leader, marketing team…)
10. Được việc, DT Tấn. (Agile cho cá nhân)

PS: Nếu bạn không thể tìm được các cuốn sách bên trên, hãy tương tác với mấy em gái ở Bookstop để kêu nhà sách tìm mua giúp.

Với sự trợ giúp của hai em Sơn, Hương của Bookstop, một ebook nhỏ nhỏ xinh xinh đã được ra lò vào ngày hôm nay. Đây là phiên bản nâng cấp cả về nội dung và hình thức của một số hướng dẫn bỏ túi tôi từng viết nhằm hỗ trợ một số bạn bè trong việc đọc sách, đặc biệt là các nhà quản lí bận rộn.

Cuốn sách này có một trang riêng, chỉ xuất bản dưới dạng số, giấy phép mở và miễn phí, tại TRANG RIÊNG.