Tôi từng khá sốc khi phải chứng kiến một cuộc so găng giữa trí tuệ con người và một cỗ máy siêu quyền lực mang tên Google, mà phần thắng thì không thuộc về con người. Phương [1]– một cô giáo tiểu học thâm niên, là cán bộ nòng cốt của một trường tiểu học có tiếng ở Hà Nội đang nổi giận đùng đùng lên tông cao độ để đánh võ mồm với một cô giáo trẻ khác (cô Thanh, cũng phừng phừng mặt đỏ) về cách viết đúng chính tả từ lô-gích (logic). Sau khi dự giờ cô Thanh, cô Phương nhất quyết cách viết “lô-gích” của cô Thanh là không đúng, phải viết là “lô-gíc” hoặc “lô-ghích”. Còn cô Thanh thì cũng cãi lại quyết liệt: “từ này tiếng Anh là logic, tiếng Pháp là logique (đọc là lô-gích-cờ), phiên ra tiếng Việt thì ghi là logic cũng được, lô-gích cũng được, lô-gíc cũng được”. Cô Phương: “không thể như thế được, chính tả chỉ có một quy tắc thôi. Hồi trước ở trường sư phạm, giáo sư viết là lô-gíc”. Thế rồi để minh họa cho khẳng định của mình, cô rút iPhone hồng của mình ra rồi Google từ “lô-gíc”. Cô chốt: “đấy, trên mạng người ta dùng là lô-gíc chứ, có ai dùng lô-gích đâu?”. Cô Thanh thì không những không hạ nhiệt mà còn căng thẳng hơn, nhưng không thể lí luận thêm gì nữa vì thấy mình rơi vào trạng thái “bó tay”.

Mình rất thích các cuốn sách thuộc loại “…thế mà đần”, kiểu như “Java cho những kẻ … thế mà đần” (Java for dummies). Sau này lại biết thêm thể loại “Triết học cho trẻ con”, lại càng thích. Hóa ra là cái gì cũng dạy được theo cách rất giản dị, chứ chẳng cần phải lên gân lên cốt điền cho hàn lâm vào trang sách cho mệt. Hóa ra đần có cái hay của nó. Em đần em có quyền đòi hỏi sách dễ hiểu.

***

Trẻ con đần từ trong trứng nước. Nó chẳng biết gì cả, vậy nên nó học mọi thứ, nó vặn hỏi tất cả chẳng ngại gì. Nhưng thật đáng tiếc là càng lớn lên người ta càng làm mất đi cái đức tính quý hóa ấy. Người ta không được phép nói năng những câu ngu ngốc nữa, không được phép hỏi những câu ngớ ngẩn nữa. Buồn cười thật, chả có lí gì phải như thế cả. Cứ làm thằng đần, sướng hơn: tha hồ mà hỏi, tha hồ mà học.

***

Tôi xin tự nhận mình là một kẻ “thế mà đần”. 

Nhiều người hỏi tôi về cách thức bắt đầu với Agile. Tôi nói hãy bắt đầu bằng việc đọc một chút (tối thiểu là Scrum Primer) sau đó bắt đầu nhỏ thôi. Đến giờ vẫn thấy lời khuyên này vẫn hữu ích.

Thực tế lại có nhiều người bắt đầu rất hoành tráng: đọc cả đống sách Agile (giờ rất nhiều, lại còn trống đánh xuôi kèn thổi ngược, như lạc vào ma trận), hỏi han tứ tung một cách rất thận trọng rồi mới làm, nhưng làm rồi lại rất thích hoành tráng: kéo người về đào tạo tư vấn cho chuyên nghiệp, rồi hô hào ầm ĩ, thậm chí đổ thật nhiều tiền, nhưng vài ba tháng sau thì bắt đầu xa dần lí thuyết vì thấy mọi chuyện “không như mình tính”. Kì thực đó là cách làm chứa nhiều rủi ro.

Một cách khởi đầu tốt nên thận trọng, nhưng không phải là hoài nghi thái quá. Ta có thể test khái niệm “luồng” công việc, bằng cách vẽ lên cái kanban đơn giản nhất, rồi đảm bảo nó lúc nào cũng được cập nhật. Như vậy đã có thể giúp nhóm bạn “minh bạch” hơn một tí (trước kia hình như không như thế).

Rồi tiếp theo ta test tiếp daily standup, rồi đến retrosective và short iterations … cứ thế ta tiến dần lên Agile. Scrum là một framework để nhóm bạn trở nên linh hoạt, thế thì cứ bồi đắp cái khung đó mỗi ngày một tí, dần bạn sẽ có một “cơ thể” đầy đủ và khỏe mạnh. Làm như vậy nó vừa tự nhiên vừa dễ dàng, không mất sức, ít rủi ro.

Cần hết sức tránh đầu voi đuôi chuột.

Ảnh minh họa <không nhất thiết liên quan đến nội dung bài viết>

Teambuilding là một quá trình liên tục để gia tăng sự gắn kết giữa các thành viên trong nhóm, từ đó gia tăng hiệu quả cộng tác nhóm nhằm đạt được mục tiêu của tổ chức thông qua các hoạt động ngoài giời vui vẻ và hấp dẫn như karaoke, nhậu, bia hơi, leo núi tập thể, đi picnic cuối tuần …

Hehe.

1. Trước hết là phải có thật nhiều sách

Không nhất thiết bạn phải có thật nhiều tiền thì mới có thật nhiều sách. Các hiệu sách cũ vẫn đầy rẫy những kinh điển đang được bán với giá như cho. Còn các hiệu sách giảm giá thì cũng không thiếu, mua sách mới in với chiết khấu 30%-50% giá bìa. Các hội sách diễn ra một năm vài lần với quy mô lớn nhỏ, có sách hay bán với giá rất rẻ. Đừng nghĩ rằng mua về là phải đọc hết ngay. Cứ mua để đấy đã, miễn nó đúng là cái mình quan tâm, cái mình thích là được.

Đấy là nói về sách giấy.

Còn nói về sách điện tử thì ê hề khỏi phải nói. Nếu bạn chịu khó sắm lấy một cái ebook reader (như iPad, Kindle Fire hay các máy tính bảng giá rẻ khác…) thì kho sách bạn chứa hàng nghìn cuốn dễ như bỡn.

Nếu hầu bao rủng rỉnh, ta có thể cân nhắc mua những gì quan tâm trên Alezaa hoặc Amazon, sách gì cũng có, mới cũ có tuốt. Nếu không rủng rình thì chịu khó bỏ thời gian lướt trên mạng, có thể bạn sẽ tìm thấy cuốn sách mình quan tâm đang “lang thang” ở đâu đó, nhặt nó về.

Bằng cách đó ta sẽ có một thư viện cá nhân đủ cho việc nghiến ngấu mọi lúc mọi nơi. Đối với việc lựa chọn và quản lí sách vở, có thể những trang web chuyên về sách như SachHay.com, SachHiem…; website của các nhà xuất bản, hoặc cộng đồng/tool đọc sách như Goodreads sẽ giúp ích rất nhiều – chúng không chỉ giúp ta biết sách nào hay cần đọc, sách nào mới ra mà còn giúp ta đánh dấu và quản lí những cuốn sách chưa có trong tủ sách của riêng mình.

2. Sau đó là đọc mọi lúc mọi nơi

Ở nhà lúc nấu cơm, ở công sở lúc nghỉ trưa, ở bệnh viện lúc chờ khám thai … nói chung là cứ có khoảng 20 phút rảnh là có thể đọc được. Bỏ thời gian lướt facebook và web đi là ta sẽ có khối thời gian để đọc sách.

Điều quan trọng là lúc nào cũng phải có sách bên mình. Nếu bạn thích sách giấy thì lúc nào cũng nên có một hai cuốn sách mỏng và nhẹ trong ba lô (không cấm sách dày nếu bạn đủ khỏe), còn nếu sở hữu một cái phablet hoặc table thì nên thực hiện chính sách người ở đâu thiết bị ở đấy.

3. Ghi chú những điều liên quan, và thực hành được thì làm ngay

Cái này trước hết đòi hỏi bạn phải lựa chọn sách “có liên quan” một chút. Không thích hoặc không có ích thì việc đọc sách sẽ là một công việc rất lãng phí. Hãy can đảm từ bỏ ngay nếu thấy cuốn sách mình đọc không có “liên quan” gì tới mình, kể cả khi nó là cuốn được khen ầm ĩ hay bét seo lơ gì đó.

Vậy nên hãy chuẩn bị sẵn sàng bút viết sổ tay, hoặc dùng điện thoại với Evernote hay hàng tá các công cụ ghi chú khác để lưu lại những điều bổ ích. Khi sách giúp ta trong đời sống hằng ngày, nó sẽ thành bạn quý rất khó rời bỏ. Từ đó mà việc đọc sách nhẹ nhàng và trở nên hữu ích, cũng là cách dung dưỡng văn hóa đọc.

Đọc sách ở mọi nơi
Ảnh: Google chỉ cho.

———-

Bài liên quan:

• Đọc có chủ đích
• 3000 cuốn sách

Ở ta có chuyện thế này: một học sinh bắt đầu học tiếng Anh từ cấp hai hoặc sớm hơn, lên cấp ba lại học tiếp, lên đại học lại học tiếp. Vậy tính ra học rất nhiều. Nhưng cuối cùng trình độ phần lớn chỉ dừng ở sơ cấp gì đó. Phần nhiều vẫn bị coi là mù-câm-điếc. Trong khi một học sinh học đều đặn ở British Council hoặc ACET thì chỉ 2 năm là rất thạo.

Tương tự như thế, một học sinh học tin học từ lớp 10, tức là bắt đầu làm quen với tư duy lập trình từ cấp 3, lên đại học (chuyên ngành IT) lại học hàng tá hầm bà lằng những ngôn ngữ lập trình, những thuật toán, những kĩ nghệ nọ kia. Vậy mà ra trường vẫn lập trình không nổi. Cơ bản là chỉ viết được vài chương trình demo cho vui mắt. Trong khi ở xứ Tây Thiên, người ta chỉ cần chưa đầy 2 năm để biến một học sinh mới toe với máy tính thành lập trình viên thạo việc.

Ta có thể lấy thêm ví dụ giống như hai ví dụ trên.

Quy luật nó là như thế này: học nhiều không hẳn là cứ phải giỏi. Nếu như dạy không đúng, kiến thức và kĩ năng mà học sinh có được không tỉ lệ thuận với số giờ được học. Sự khác nhau ở hai thái cực kể trên chính là ở chỗ các cơ sở đào tạo có làm đúng “khoa học” giáo dục không? Có giúp sinh viên tự “tiêu hóa” kiến thức và “rèn” kĩ năng tiến bộ và tích lũy theo từng ngày, ngày sau cao hơn ngày trước hay không.

Người ta hay nói “trải nghiệm” rất quan trọng đối với việc học, thế tại sao lại “trải nghiệm” nhiều thế mà vẫn không “ngon” lên được? Thực tế thì nếu có “trải” mà không có “nghiệm” thì sẽ chẳng có gì cả, mù-câm-điếc vẫn sẽ hoàn điếc-mù-câm mà thôi.

Ảnh minh họa
PS. không nhất thiết liên quan gì đến nội dung bài viết

Đọc một cuốn sách của Piaget cực chán. Rất ít người có thể đọc hết một cuốn, chứ đừng nói đọc cả “bộ”. Người ta tìm đọc các bản tóm tắt hoặc wiki thì nhanh hơn. Luôn dùng đồ ăn sẵn, đồ mì-ăn-liền, đồ thứ cấp; làm sao để hiểu kĩ người ta, chứ đừng nói có tư duy phê phán.

Đọc còn không muốn bỏ công, thì làm gì có ai bỏ công đem chuyển ngữ, làm giàu cho cái nền tri thức tiếng mẹ đẻ. Dẫn đến thế hệ sau chỉ có thể tiếp cận những thứ “nhập môn”, “đề dẫn”, chứ tuyệt nhiên không có gì để mà “chuyên khảo”. Sinh ra hàng loạt những thế hệ trình độ không vượt quá “nhập môn” và nói leo.

Làm việc gì cũng muốn mì ăn liền, lười nhác như thế, nên lí thuyết bỏ bê; mọi cái gọi là “ứng dụng” có chăng cũng chỉ là bắt chước, hoặc a dua cho hợp mốt. Sinh ra hàng tá những người thực hành hời hợt, sản phẩm khó lòng mà chau chuốt có tính cạnh tranh.

Nhà thơ Hoàng Hưng gọi đó là cái bệnh “sợ lí thuyết” của người Việt. Một bệnh rất nguy hiểm đối với những người làm giáo dục tử tế.

Mì ăn liền rất phổ biến ở xứ ta.
Ảnh: VNN