Đây là cuốn sách được đánh giá rất cao bởi rất nhiều người thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau: doanh nhân, nhà quản trị, lập trình viên, nhà giáo… Một cuốn sách hiếm thấy có được sự hòa trộn tài tình giữa kĩ thuật thực hành rất thực dụng với những ý tưởng đột phá về khởi nghiệp và kinh doanh. Có lẽ đánh giá như học giả Steve Blank ở Stanford về cuốn sách không có vẻ gì là tâng bốc: “Đây là bản lộ trình đổi mới cho thế kỉ XXI. Những ý tưởng trong Khởi nghiệp Tinh gọn sẽ giúp tạo ra cuộc cách mạng công nghiệp tiếp theo”. Những gì thể hiện trong 3 năm kể từ khi cuốn sách được xuất bản dường như đang minh chứng cho điều Blank nói: nó trở thành Best Seller, được bàn bạc và áp dụng thường xuyên, còn các hội thảo về Lean Startup thì thường đông nghịt người, và thật kì lạ nếu trong một hội thảo hay một cuốn sách về Agile\Lean nào trong thời gian gần đây lại không trích dẫn vài điều về Lean Startup.
Kể từ lần đọc đầu tiên cho đến giờ, chưa bao giờ cuốn “The Lean Startup” (Khởi nghiệp Tinh gọn) không nằm trong danh sách “phải đọc” mà tôi khuyến cáo đối với người khởi nghiệp, các nhà quản lí đổi mới, những người học tập và thực hành Lean\Agile.
Thật may mắn là người Việt đã có thể đọc Lean Startup bằng tiếng Việt từ giữa năm 2013. Cảm ơn các dịch giả và đơn vị xuất bản đã sớm mang LeanStartup tới đông đảo bạn đọc Việt Nam. Phải nói rằng đó là sự việc hết sức may mắn, vì đầu sách về Lean bằng tiếng Việt cho tới nay chỉ đếm trên đầu ngón tay. Có nghĩa là bạn đọc có thể tiếp cận Lean theo cái nhìn mới nhất, dễ hiểu và thực dụng, thay vì phải đọc lại “Lean Thinking” hay những “Toyota Way” với rất nhiều nguyên lí phức tạp của Lean Manufacturing – những tư tưởng Tinh gọn “cổ điển”.
Cuốn sách mang lại một cách tư duy mới về khởi nghiệp, đã nhanh chóng trở thành “tiêu chuẩn” đối với những nhóm khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, và những người làm đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp lớn. Với cách tiếp cận mới mang tên “Khởi nghiệp Tinh gọn”, nhóm khởi nghiệp tăng tốc việc khám phá thị trường, khớp sản phẩm với nhu cầu của khách hàng, và tìm kiếm được mô hình kinh doanh hiệu quả.
Không kể bạn là ai, nếu bạn chưa đọc thì hãy gác mọi việc khác lại, bỏ ra 8 tiếng đồng hồ đọc xong cuốn sách tuyệt vời này. Chắc chắn bạn sẽ thấy quyết định đó là đáng giá.
****
PS: Ngay trên blog này, tôi cũng có một vệt bài dài về Lean Startup, và vẫn tiếp nối trên con đường trải nghiệm, từ khởi nghiệp thực tế đến giảng dạy về khởi nghiệp.
Thỉnh thoảng tôi được báo nọ báo kia phỏng vấn, thậm chí VTC còn dành cả một số “Ai là ai” để phỏng vấn và lên hình, nhưng lần trả lời phỏng vấn VinaCode vẫn là lần tôi thích nhất vì sự chuyên nghiệp của người phỏng vấn dành cho đối tác. Là một địa chỉ rất mới nhưng đã nhanh chóng trở thành địa chỉ quen thuộc của giới lập trình, với những bài viết rất hữu ích.
Dưới đây là nội dung bài phỏng vấn đã đăng từ vài tháng trước, nay tôi đăng lại toàn văn. Chỉ vì thích, và đang có dịp lật lại vấn đề về đào tạo lập trình viên.
Continue reading
Trước hết là do hiểu sai khái niệm giáo dục học “trải nghiệm”. Hay bị gán ghép với ý nghĩa thông tục của trải nghiệm, cho nên có chuyện “cho đi ra đồng trải nghiệm” – thực chất là cưỡi ngựa xem hoa.
Learning-by-doing là một chủ trương học tập, không phải một phương pháp, cũng không phải một phương pháp luận. Xuống đồng cuốc đất chưa chắc đã nắm được điều căn bản gì của nghề nông. Nhiều cách làm “học trải nghiệm” hiện nay không tiến xa được bởi có làm nhưng chưa có sự nghiệm lại. Thực tế, quy trình học tập trải nghiệm liên quan chặt chẽ với quy trình tiếp nhận thông tin từ các giác quan và xử lí nó, đưa thành nhận thức và lưu giữ trong não bộ. Học tập trải nghiệm, theo Kolb, là một quá trình vận dụng các hiểu biết về tâm lí và cơ chế học tập của não bộ để việc học được tự nhiên cũng như đạt kết quả cao hơn. Nó rõ ràng không thể là hình thức đơn giản hóa “cho đi trải nghiệm” được.
Continue reading
Chuyện con cú Duolingo
Nguyễn Việt Khoa, một thầy giáo dạy lập trình tận tâm tại một trung tâm đào tạo lập trình viên ở Hà Nội, chưa bao giờ lại nghĩ có lúc việc bồi dưỡng năng lực tiếng Anh của mình lại đến một cách đơn giản và tự nhiên như vậy. Trong gần mười năm đi dạy, gặp lứa học trò nào anh cũng dặn thật kĩ “các em cố gắng học ngoại ngữ cho tốt, ngoại ngữ không ổn thì không thể làm IT khá được”, nhưng chỉ khoảng 5% số sinh viên của anh thực sự bắt tay vào học thêm ngoại ngữ, phần còn lại chỉ gật gù và bỏ đấy. Chính anh cũng vậy: Dù biết mình cần nâng cấp trình độ ngoại ngữ hơn nữa, nhưng anh chưa bao giờ thực sự bắt tay vào học thêm, vì bận, và ti tỉ lí do khác. Thế rồi anh biết đến Duolingo, một phần mềm tự học ngoại ngữ đa nền tảng, đa ngôn ngữ. Anh bắt đầu tham gia cộng đồng hơn một triệu thành viên theo chương trình học tiếng Anh cho người biết tiếng Việt, và nhanh chóng nhận ra việc làm này mang lại lợi ích to lớn. Đồng thời, anh cũng tạo ra cuộc chơi trong chính lớp học của mình. Nhiều học trò đã nối gót thầy, tự học ngoại ngữ, tự tổ chức nhóm học tập để chia sẻ kinh nghiệm và theo dõi tiến độ. Có quá nửa số học trò trong lớp reo vui trên Facebook mỗi khi vượt lên trên trong cuộc đua giành thứ hạng cao trên bảng tổng sắp của Duolingo. Đây thật là một sự thay đổi thú vị đáng ngạc nhiên.
Continue reading
Hiện nay nhiều sinh viên vẫn chưa biết đọc một cuốn sách giáo trình sao cho tốt, chưa biết tóm tắt ý chính một chương sách, chưa biết dùng Index của một giáo trình. Đọc mới có một cuốn đã không tiêu hết và kêu nặng, trong khi nhẽ ra phải xử lý gấp đôi gấp ba khối lượng đó. Rõ ràng đây là biểu hiện của một năng lực tự học yếu kém. Yếu ở năng lực cốt lõi bậc nhất trong toàn bộ quá trình hoạt động trí óc: Đọc.
Continue reading
Nhà phát minh Richard Buckminster Fuller có nói một câu thật chí lí: “Bạn không thể tạo ra sự thay đổi bằng cách tấn công vào hiện trạng. Hãy tạo ra một cái mẫu mới và khiến cho mô hình hiện nay trở nên lỗi thời”.
Dường như các công nghệ thay đổi thế giới, những sản phẩm thay đổi hành vi người dùng, những đổi mới trong các lĩnh vực kinh doanh – xã hội đều đi theo con đường ấy. Trừ việc đổi mới giáo dục ở ta.
Bao nhiêu năm nay rất nhiều nỗ lực từ nhiều phía cố gắng tấn công vào hiện trạng giáo dục nước nhà, nhưng lại chỉ nhận được những phong trào tồn tại ngắn hơn cả những nhiệm kì, và danh sách các vấn đề lúc nào cũng được nối dài thêm. Báo chí cũng ra sức phản ánh hiện trạng, lại chủ yếu là phê phán những yếu kém và tiêu cực. Hầu như chúng ta quên mất điều quan trọng hiển nhiên: khuyến khích làm ra những ví dụ tích cực, và biểu dương chúng.
Những gì tích cực được biểu dương, sẽ có những điều tích cực khác lặp lại. Những điều tốt đẹp nhận được sự cảm kích, chúng sẽ lan truyền rất nhanh chóng. Khi cái tích cực nhiều lên, cũng là lúc những yếu kém tự lùi xa. Cho nên nói: Chống tiêu cực bằng một việc làm và một sản phẩm tích cực là cách tích cực nhất. Chẳng phải thánh Gandhi đã nói “Để thay đổi, hãy chính là sự thay đổi mà bạn mong muốn?”.
***
Xét từ góc độ lí thuyết ra quyết định chiểu theo Cynefine framework, trong một bối cảnh phức hợp (Complex) – như mớ bòng bong có tên Giáo dục chẳng hạn, cách đi hiệu quả hơn cả không phải cùng nhau mổ bò (analyse) tìm nguyên nhân-kết quả để rồi đề ra biện pháp – vì điều đó là bất khả, mà phải là thử dò tìm-cảm nhận (probe-sense) rồi tính bước đi kế tiếp. Phải duy nghiệm (empiricism), tìm chân lí từ thực tiễn cuộc sống. Dò bằng cái gì? Dò bằng “cái mẫu mới”. Lời Fuller lại được kiểm chứng, dựa trên những lí luận của học thuyết về phức hợp.
Ví dụ thêm. Theo logic này, lí thuyết khởi nghiệp tinh gọn (lean startup) hướng dẫn giới startup phải làm ra một cái mẫu thật sớm (gọi là Minimum Viable Product – MVP) để “thăm dò” phản ứng của thị trường/người dùng. Biết được “phản ứng” thế nào thì mới làm tiếp. Sản phẩm cứ thế tiến hóa dần dựa trên những hiểu biết ngày càng đúng, ngày càng sâu sắc về khách hàng, bối cảnh, thị trường và sản phẩm. Trong một bối cảnh phức hợp mà startup không biết được khách hàng ở đâu, cần gì thì không có cách nào ngồi đó mà phân tích mà lên mô hình được (như cách làm sản phẩm dựa trên nghiên cứu thị trường truyền thống). Tất cả chỉ là giả định. Cần phải kiểm chứng giả định ấy, càng nhanh càng tốt. Càng rẻ càng tốt vì khả năng lớn là các giả định sai toét cả.
Vậy, có nên đề nghị các nhà chính sách, các nhà cải cách giáo dục học lại LeanStartup cho thật kĩ chăng?
1.
Vịt bầu hỏi thiên nga: chú cho anh hỏi “chúng ta sống để làm gì nhỉ”?
Thiên nga: chú hỏi thế làm quái gì, đằng nào chả bị sáo măng!
2.
Lợn mán hỏi vịt cồ: Anh nghe đồn chú đi học MBA xịn, anh đang đi tìm người đồng sáng lập để kinh doanh. Anh với chú cùng làm nhé!
Vịt cồ: Nhất trí cao! Ta chẳng có gì ngoài vốn tự có. Dạo này dân Hà Nội đang chuộng lợn mán, mở nhà hàng lợn mán là nhất, ta xung phong làm đầu bếp cho. Lấy công làm lãi hehe.
3.
Chim sẻ hỏi đại bàng: sao chú mày lông bông thế, bay trên mây suốt ngày?
Đại bàng: chú mày nhầm, tối nào anh chả về ngủ với vợ. Chắc lúc ấy chú không nhìn thấy keke
4.
Chim sẻ lại hỏi đại bàng: theo chú mày thì người lớn phải cố mà học iPad để theo kịp tốc độ dùng đồ công nghệ của trẻ con hay là cấm tiệt đi cho nó đỡ rách việc?
Đại bàng: Cấm tiệt cấm tiệt! Cái thứ ấy nguy hiểm lắm. Anh còn không biết cách cai nghiện thì tuyệt đối không nên để trẻ con zây vào.
Chim sẻ: Ơ thế hóa ra là “gọt chân cho vừa giày à?”. Như thế là kéo lùi sự phát triển của xã hội đi một thế hệ đấy.
Đại bàng: Ơ! Thằng này đễu!
5.
Hổ Báo hỏi Cáo Chồn: Anh không thể hiểu được, tại sao anh nhập khẩu toàn bộ khung chương trình đào tạo của trường Cờ-Mu (Carnegie Mellon University), lại còn mua cả giáo trình gốc bản quyền mà cả chục năm nay học sinh ra trường vẫn bị chê dốt?
Cáo Chồn: Anh chưa thấy ai hỏi ngu như chú. Thế mà cũng phải hỏi. Vì chú ở Hà Nội chứ có ở Pittsburgh đâu.
Đây là một cuốn sách quan trọng đối với người làm giáo dục, đổi mới.
Thần kì Nhật bản và cách làm của người Nhật luôn là một chủ đề thú vị và đáng tìm hiểu đến nơi đến chốn. Cuốn này, cùng với “Khuyến học” và “Phúc ông tự truyện” của Yukichi mang đến cho chúng ta một cái nhìn sâu sắc và đầy cảm xúc trước công cuộc Duy Tân kì diệu của nước mặt trời mọc hơn một thế kỉ trước.
Khác với nhiều nhận định hiện nay về yếu tố thành công quyết định nhất tới cuộc Duy Tân là từ giáo dục hoặc từ một đấng minh quân có tên Minh Trị, một “người bên trong Duy Tân” – ngài Oukuma Shigenobu lại có tiếp cận hướng dài rộng hơn hẳn, và đề xuất nguyên nhân cho sự Duy Tân và thành công của nó nằm ở ba yếu tố:
1. Thần đạo (nối dõi thần quốc); 2. Địa lí thuận lợi hun đúc nên người Nhật; 3. Phong kiến (phân quyền kiểu Nhật) mài dũa tài trí nhân dân.
Cả ba yếu tố này thật hết sức đặc sắc Nhật Bản, Việt Nam ta không có. Như vậy xem ra cái sự “đồng chủng, đồng văn” chỉ là cái vẻ bề ngoài? Cái việc gán cho chúng ta một “dân tộc ăn đũa” để so với dân tộc Nhật Bản “cũng ăn đũa” liệu có là một sự “thấy sang bắt quàng”?
Cho nên, khi đặt vào bối cảnh thiên-địa-nhân-lịch-sử Nhật Bản thì người ta có thể thấy cái sự Duy Tân ấy khó lòng mà lặp lại ở một quốc gia khác. Cái “phần mềm Duy Tân” rất kén “phần cứng” để cài đặt. Người Nam ta suốt một trăm năm nay ngưỡng vọng Minh Trị Duy Tân, thậm chí định bắt chước nó, nhưng hình như ít nghiên cứu về nó, và ít thấy rằng không thể lặp lại nó?
***
Có một sự việc được tác giả Đào Trinh Nhân nhận xét rất thú vị ở cuốn sách xuất bản năm 1936 này, đó là “công phu giáo hóa” (để chỉ giáo dục) của Nhật khi Duy Tân gặp không ít khó khăn, gian khổ nhưng những người làm giáo dục không ngừng tiến lên phía trước, kể cả việc phải đổ máu; ngay cả khi trường công trường tư đồng loạt đóng cửa vì biến loạn xã hội thì trường Keio của người-đổi-mới Yukichi vẫn không bỏ một giờ học trong khi sĩ số cả trường chỉ còn 18 mống. Cái tinh thần ấy, phải gọi tên là “tinh thần Nhật”. Nước Nam ta hình như không có?
***
Liên quan đến đổi giáo dục, tác giả họ Đào còn cung cấp một cái nhìn sâu sắc tài tình: nước Nhật dạo ấy không chỉ có việc “chính phủ giáo hóa” – tức công cuộc làm giáo dục của nhà nước, mà còn có “dân gian giáo hóa” – tức người dân tự giác mà đổi mới cái sự giáo dục (cái mà ngày nay chúng ta có thể gọi tên là “xã hội dân sự” tham gia cải cách giáo dục). Ông nhận xét: cái sự “dân gian giáo dục” ấy mới mạnh mẽ, rộng khắp và tác động chính tới sự chuyển biến của giáo dục Nhật Bản 30 năm Duy Tân và về sau nữa. Một trong những người từ cái khu vực dân sự ấy, ông Yukichi dù chưa từng làm “quan to” nhưng còn to hơn cả triều đình trong sự tác động tới sự thay đổi tư tưởng của cả một dân tộc.
Liệu nhận xét có giúp ta đề xuất thế này: cái việc xung phong liều chết của nhóm Cánh Buồm là cần phải được hoan nghênh, để còn nhiều nhóm khác nữa ra đời, để cho cái nền “dân gian giáo dục” phát huy hết sức mạnh của nó; còn cái “chính phủ giáo dục”, cần biết rõ đâu là “lợi thế” của mình, đâu là “năng lực cốt lõi” của mình để tập trung làm đúng việc, tránh lan man?
PS. Trang wiki tiếng Việt khi viết về cuộc cải cách này còn sơ sài quá. Mục “Giáo dục” thậm chí không có. Còn tên tuổi ngoài ông vua và mấy ông quan ra thì tuyệt đại đa số không thấy có chút gì chuyển biến từ dưới lên, đặc biệt là cái “dân gian giáo dục” như Đào tiên sinh đề cập.
Tìm kiếm
Sách mới: Tư duy thiết kế cho mọi người
Bài viết mới
Đang được chú ý
Chuyên mục
- Agile Mindset (149)
- Chuyện đời (22)
- Công nghệ (14)
- Đọc (75)
- Sách (46)
- Giáo dục (197)
- Constructivism (5)
- Học cách học (35)
- Khai phóng Giáo dục (19)
- Tu thân (5)
- Khác (15)
- Lean Startup (16)
- Linh tinh xòe (53)
- Lan man (24)
- Quản trị mới (57)
- COVID19 (9)
- Tài nguyên (2)
- Tri thức và Nhận thức (17)
- Xã hội tri thức (23)
- Tổ chức học tập (20)
Thẻ
36 kế dạy học thụ động (7)
active learning (8)
agile (41)
agile adoption (6)
agilemindset (6)
agile mindset (7)
agile transformation (5)
codegym (36)
constructivism (16)
Cánh Buồm (5)
công nghệ và giáo dục (15)
dạy học (4)
dạy tốt hơn (24)
education (4)
giáo dục (26)
giáo dục khai phóng (6)
growth mindset (5)
HỌC CÁCH HỌC (9)
học (6)
học tập (4)
học tập trải nghiệm (4)
inamori_kazuo (5)
kanban (6)
khởi nghiệp (5)
lean (14)
lean mindset (4)
lean startup (7)
learning (4)
làm lính thật tốt (21)
MOOC (5)
neomanager (8)
năng suất (5)
PBL (6)
personal kanban (4)
productivity (4)
reflection (5)
scrum (42)
seci (7)
sách (4)
sử kí (5)
thuyết kiến tạo (7)
tích hợp (10)
tản mạn chuyện đọc (10)
tổ chức học tập (7)
được việc (13)