Trên đường đi Hòa Lạc, than vãn với anh Duẩn: “chúng mình lạc hậu quá rồi anh ạ. Ai đời giờ này vẫn nhập môn lập trình bằng C; ai đời dạy lập trình mà cần đến tận 2 năm? Ngoài kia người ta chỉ cần có 12-14 tháng là biến một sinh viên thành lập trình viên, làm ra sản phẩm khoe với đời rồi. Người ta dạy lập trình từ lớp Hai, lớp 10 đã dạy Agile Dev với lại Android/iOS rồi. Lớp 10 đã có App cho lên chợ rồi. Phải như thế thì đến 18-20 mới trở thành Mác miếc, Bin biếc chứ. Tổng thống nhà người ta thì dám can đảm viết đến tận …2 dòng lệnh để khuyến khích cả quốc gia chú ý đến computer science. Vậy mà giờ này ở trường ĐH tầm cỡ tóp của VN vẫn còn kêu Agile khó với lại trình độ SV có giới hạn. Lạc hậu quá rồi bác ạ”.
Đây kì thực là một cái xét lại của một vụ xét lại. Cái xét lại trước là việc hai anh em tham gia vào một nhóm “review” chương trình đào tạo kĩ sư phần mềm. Dưới trướng của anh Thành Nam, cả nhóm chuyên gia đã cho ra được một cái Curriculum mang mã số SE2015, được mọi người khen là “rất” tốt. Nhưng hai anh em biết thừa, rằng thì là còn lâu cái đó mới khiến chính bọn mình, những người làm chương trình, thanh thản.
Cánh Buồm nhận giải văn hóa Phan Chu Trinh, hạng mục “Vì sự nghiệp văn hóa giáo dục”.
Nhưng CB chưa thành công, vì trẻ con nghèo vẫn chưa được học chương trình CB.
Có 2 trường tiểu học (sang chảnh) đã chấp nhận sách Cánh Buồm. Cần 98 trường nữa, 980 trường nữa mới gỡ được phần nào cái mớ bòng bong giáo dục hiện nay.
Nhóm CB và bạn bè chụp ảnh nhân dịp nhận giải PCT.
Đất lành hẳn chim sẽ đậu. Đất dữ chim sẽ bỏ đi.
Nếu ai đến Mèo Vạc, Đồng Văn bạn sẽ thấy nhiều chỗ chỉ toàn đá đen, cây cối không sinh trưởng được. Bạn cũng sẽ gặp những cồn cát trắng hầu như sạch bóng cây ở Quảng Bình. Đất cằn không phải là nơi sinh trưởng của loài cây.
Ngược lại, nhìn thấy hệ sinh thái thiếu vắng động thực vật, ta đoán được nơi đó đất đai cằn cỗi.
Cũng thế, nhìn một tổ chức gồm toàn người làng nhàng, nhân tài lần lượt bỏ đi, người tốt không đến, hẳn là chỗ đó là nơi “đất cằn”.
Các cụ nhà ta dạy “dĩ hòa vi quý”. Cần vận dụng đúng chỗ. Tôi cho là cần hạn chế dùng nơi làm việc. Công việc chỉ tiến lên khi biết vượt qua trở ngại, phát triển năng lực giải quyết vấn đề, chứ không phải làm xong rồi khen nhau để “cả nhà đều vui”.
Lời khen rất ru tai, vì thế ai cũng thích cả. Lời chê thường nghịch nhĩ, có mấy người nghe được đâu? Cho nên cái việc nghe phê bình cần phải luyện.
Luyện bằng cách nào? Tạo thói quen.
Văn hóa Lean có dạy: tin xấu nói trước. Có nghĩa là mỗi khi báo cáo, phải chỉ ra tin xấu trước, để nhận định thật rõ vấn đề, từ đó có phương án đối phó và phòng ngừa.
Phương pháp làm việc Scrum xếp phê bình vào quy trình. Trong phiên họp định kì Rà soát-Cải tiến (Retrospective), nhóm làm việc hỏi nhau: Việc nào có cách làm chưa tốt? Cải tiến thế nào?
Bằng cách tạo lập thói quen nghe tin xấu, phản ứng một cách có hệ thống với tin xấu, thì cũng sẽ dễ tiếp thu những phê bình, để tự chỉnh mình cho mỗi ngày một tốt lên.
Nếu làm việc cùng nhau, mà chỉ có khen nhau hết ngày này qua tháng khác, chắc là đồng nghiệp “đểu”. Một nhà văn nổi tiếng từng có câu trứ danh: “Nó thích khen, tao khen cho nó chết”.
Cần hết sức cẩn thận với môi trường chỉ rặt những lời khen.
Hôm qua, cô nhà báo xinh đẹp và tốt tính của tờ báo nội bộ thuộc loại thâm niên nhất bị mình gọi là “nhà báo lão thành” đã nhảy dựng lên đòi cam kết từ giờ không được dùng từ “lão”, nếu không từ đây đừng có chơi bời gì nữa. Cũng biết cô ấy đang sợ cái từ nhạy cảm ấy cỡ nào, nên thôi chả đùa thêm nữa, đành phải hứa chứ biết làm sao. 🙂
Chiều nay thì khác, giời trao cho mình cuộc nói chuyện ngắn nhưng tình cảm với một “cán bộ lão thành” thứ thiệt. Chị ấy đã có 13 năm gắn bó với một đơn vị đang chuẩn bị kỉ niệm tuổi 15. Số người có thâm niên hơn chị ấy còn ở đây đếm chỉ vừa số ngón trên hai bàn tay.
Hằng ngày, chị vẫn bền bỉ vượt 17 cây số đầy những khói bụi và tắc đường từ trung tâm ra ngoại thành Hà Nội, tất bật những công việc của một nhân viên hành chính. Đủ việc: hồ sơ giấy tờ, tiếp đón sinh viên đủ kiểu, giờ lại được giao quản từng quyển sách trong kho. Bảy giờ sáng chị đã phải ra khỏi nhà để đến công sở cho kịp giờ làm việc, chạy vòng quanh cũng hết ngày, về nhà lúc trời đã gần 7 giờ tối. Việc nọ việc kia nhoáng tí cũng đến giờ phải đi ngủ. Her life is like a roller coaster. Nhà chị chả thiếu thứ gì, nhà cửa xe pháo đàng hoàng. Nhiều người quen biết có thể không lí giải nổi tại sao chị vẫn cặm cụi làm tròn bổn phận của một nhân viên quèn với sự vất vả thấy rõ như thế. Trong lịch sử nghề nghiệp, chị đã từng là một nhân viên lễ tân xuất sắc, một tư vấn viên rất đáng tin cậy, mama tổng quản của một trung tâm đào tạo tốt của hệ thống.
Trung tâm cũ tái cấu trúc, chị thuộc diện phải lưu lạc đến chỗ này, nơi tinh thần cạnh tranh giữa các nhân viên có phần nổi bật, môi trường được thân thiện như mong đợi. Chị vẫn mang theo mình nỗi nhớ cái “gia đình” ở trung tâm cũ, nơi mọi người giúp đỡ và chia sẻ trong mọi việc. Làm ở chỗ mới một thời gian không ngắn nhưng chị vẫn chưa thể quen được văn hóa mới, cứ gặp “cố nhân” là thở hắt ra sự tiếc nuối khôn nguôi. Đấy cũng là bệnh thường gặp của cánh “lão thành”, họ không dễ bề thay đổi bởi đã có “trầm tích”, đầy những kí ức và kinh nghiệm.
Những “lão thành” như chị là những bằng chứng sống cho lịch sử thăng trầm của hệ thống. Nhiều người trong số chị đang lặng lẽ và âm thầm chìm khuất trong hàng nghìn nhân viên mà hầu hết là mới của tổ chức. Có ai đó đang tính làm bảo tàng để lưu giữ kí ức cho công ty, trưng bày những kỉ vật quan trọng, những văn bản đáng nhớ, những bức hình lịch sử; nhưng hình như chưa thấy ai suy nghĩ thật kĩ về cái bảo tàng chất chứa trong những “lão thành” còn sống sờ sờ ra đấy.
Phải làm sao cho phải đạo đây?
Dạo mới tập tọe làm quản lí, mình hay áp đặt tiêu chuẩn cao lên công việc của đồng nghiệp. Mình nghĩ mình làm được thì mọi người cũng phải làm được. Quả là hết sức ngu ngốc.
Kể cả khi tiêu chuẩn ấy không do mình đặt ra, mà là của công ty hẳn hoi, thì việc áp đặt như thế cũng không phải là khôn ngoan. Thực tế nó biến động không ngừng, với người này có thể là vừa, nhưng với người khác thì lại rất vất vả. Những sự vất vả trên trời rơi xuống ấy sinh ra chống đối, ca thán, và lục đục. Đến lượt nó, những thức rắc rối ấy sẽ kéo lùi nỗ lực của quản lí, vốn có ý đồ không thể nói là xấu. Những người theo chủ nghĩa hoàn hảo thường mắc phải những sai lầm đại loại như vậy.
Sau này học được chữ Kaizen của người Nhật, hóa ra thật bình dị mà vi diệu: mỗi ngày cố làm tốt hơn một tí, thì tích tũy thành xuất sắc.
Dạo làm việc cùng, bà cụ Marry Poppendieck còn dạy cho một câu nữa hay hơn: the best can be better. À hóa ra đừng cố làm ngay cái tốt nhất làm gì, hãy cảnh giác với những thứ được gọi là “tốt nhất”. Thêm nữa, đừng tưởng cái tốt nhất thì không thể vượt qua. Miễn là phải có mindset đúng đắn.
Cầu tiến hơn cầu toàn.
Đáp tàu bay xuống đất Nội Bài sau chuyến đi cấp tập vào sâu trong rừng su giữa Bình Dương, anh ngạc nhiên vì đã lâu lắm mình không đi máy lúc nửa buổi thế này. Sinh ra lúc gà gáy nên anh chỉ có duyên bay đi lúc mặt trời chưa mọc và bay về lúc trời đã tối om. Đường từ sân bay về Hà Nội vì thế chả có gì để ngắm. Chiều nay thì khác.
Ngoài kia một cặp đôi đang hối hả trở lại thủ đô sau chuyến về quê cuối tuần. Cô gái gà gật cố ôm thật chặt chàng trai phía trước. Bàn tay như thể lúc nào cũng trực bật ra và rơi thõng xuống. Chợt nhớ những ngày em cũng gà gật như thế sau chiếc GN125 bà già của anh. Có dạo hình như mình phải dùng áo buộc lưng hai đứa lại, giống như chiếc đai chúng mình mua cho Sun vài năm trước. Hai mẹ con thật giống nhau ở cái nết ngồi xe: chỉ rình rình là ngủ gật.
Xen giữa dòng người vội vã trở lại thủ đô, có ông bố trẻ chừng như tất bật hơn cả trên chiếc AirBlade đỏ. Bận chiếc quần soóc, anh chở chiếc giỏ chứa cả đống đồ sơ sinh kẹp chặt trên đùi. Hình như ông bố trẻ đang phi vào viện. Chợt mỉm cười khi thoáng tưởng tượng mình ngồi trên chiếc xe ấy; và trong viện, bạn Moon đang oe oe đòi bú 🙂
Chân cầu Thăng Long, các chú áo vàng rất bận rộn với việc bắt lỗi người vi phạm. Sao hôm nay đông thế? Bốn năm anh làm liên chân liên mồm mà không hết việc. Kể cũng lạ, sao biết chỗ ấy nhiều công an mà các bác nhà ta cứ hồn nhiên không đội mũ, hồn nhiên đi nhầm. Sao lại để những cái hồn nhiên ấy nuôi dưỡng đàn đàn lớp lớp những kẻ đứng đường cơ hội?
Ngoài kia một cặp đôi đang hối hả trở lại thủ đô sau chuyến về quê cuối tuần. Cô gái gà gật cố ôm thật chặt chàng trai phía trước. Bàn tay như thể lúc nào cũng trực bật ra và rơi thõng xuống. Chợt nhớ những ngày em cũng gà gật như thế sau chiếc GN125 bà già của anh. Có dạo hình như mình phải dùng áo buộc lưng hai đứa lại, giống như chiếc đai chúng mình mua cho Sun vài năm trước. Hai mẹ con thật giống nhau ở cái nết ngồi xe: chỉ rình rình là ngủ gật.
Xen giữa dòng người vội vã trở lại thủ đô, có ông bố trẻ chừng như tất bật hơn cả trên chiếc AirBlade đỏ. Bận chiếc quần soóc, anh chở chiếc giỏ chứa cả đống đồ sơ sinh kẹp chặt trên đùi. Hình như ông bố trẻ đang phi vào viện. Chợt mỉm cười khi thoáng tưởng tượng mình ngồi trên chiếc xe ấy; và trong viện, bạn Moon đang oe oe đòi bú 🙂
Chân cầu Thăng Long, các chú áo vàng rất bận rộn với việc bắt lỗi người vi phạm. Sao hôm nay đông thế? Bốn năm anh làm liên chân liên mồm mà không hết việc. Kể cũng lạ, sao biết chỗ ấy nhiều công an mà các bác nhà ta cứ hồn nhiên không đội mũ, hồn nhiên đi nhầm. Sao lại để những cái hồn nhiên ấy nuôi dưỡng đàn đàn lớp lớp những kẻ đứng đường cơ hội?
Chiều lửng. Ánh mặt trời mùa thu chiếu góc 45 độ xiên qua cửa kính xe nhuộm vàng mặt bác tài xế. Dưới cầu, cả dòng sông Hồng như được dát vàng lóng lánh. Anh cũng vàng, nhưng là một chiếc áo vàng cam sến sẩm – đồng phục của công ty, cắm headphone, nghe đi nghe lại giọng vàng như nghệ của Bob Dylan rên rỉ ỉ ôi. Cả đoạn đường, anh hầu như chỉ nghe mỗi một bài ưa thích:
“People are crazy and times are strange
I’m locked in tight, I’m out of range
I used to care, but things have changed …”
I’m locked in tight, I’m out of range
I used to care, but things have changed …”
Một căn bệnh của thời đại này là đọc và xử lí thông tin giới hạn vài trăm kí tự. Lười nghĩ, lười tìm, dán mắt vào News Feed, gì cũng có. Người nào cũng trí tuệ ngời ngời, nhưng là trí tuệ giả tạo.
Thanh niên trẻ nhiều tay cũng gớm, mới hai chục mà đã chém như ông già. Nhiều tay trẻ mơ cũng gớm lắm, tát cạn biển Đông. Như thế cũng tốt. Mơ là tốt. Nhưng thấy ít kẻ xắn tay vào gây dựng và làm cho đến nơi đến chốn. Làm gặp khó là bỏ. Đoản chí kinh.
Có Google, lời giải lúc nào cũng sẵn. Thế là nghĩ chẳng cần tích lũy làm gì. Một hôm màn hình smartphone vỡ, chạm chả nổi, nó nhân dạng tiếng người ra tiếng mèo rên, chịu chết không tìm được thông tin gì https://apotheke-zag.de/.
Đất nước bắt đầu có của ăn của để, rơi vào bẫy thu nhập trung bình, giữ mãi trạng thái trung bình. Thông tin thừa mứa, thanh niên có nguy ngơ giữ mãi trạng thái làng nhàng.
Thanh niên đang tìm động lực ở đâu?
Một người mà mình gọi bằng Thầy, chưa từng đỗ đại học bao giờ lại được một GS TSKH lừng danh cùng ngành tôn đứng lên trên mình, và rất nhiều trí thức tầm cỡ khác gọi bằng đại ca. Ông luôn mồm bảo: “làm gì có ai giỏi, làm đi mới biết được”, “làm đi rồi học, làm mà học, làm thì học”. Cứ ra sản phẩm rồi thì biết giỏi cỡ nào.
Ông sếp mình dạo trước cứ mỗi lần giao nhiệm vụ là bảo “thử thách tiếp theo nhé, chịu khó học là ngon thôi”, và cũng từng rất sốt ruột khi thấy mình không biết cách đếm tiền, mắng như té tát “chú mày chẳng chịu học gì cả”. Nghe mắng thế rất nhục.
Cả hai vị cao thủ đó đều chung một ý tưởng: coi sự học là gốc của phát triển và thước đo cá nhân. Mà cái học này không nằm ở chỗ anh đã “học bao nhiêu ở nhà trường, có bao nhiêu bằng cấp” mà qua thể hiện trong công việc cụ thể, qua sản phẩm làm ra. Một nhân viên có thể mắc sai lầm (vì dốt), cũng có thể lặp lại thêm sai lầm một lần nữa (nếu nó không đến nỗi gây “chết người”), nhưng nếu anh ta cứ mắc sai lầm theo cùng một kiểu vì không chịu học thì rất đáng trách. Không ai dốt bền mãi, chẳng ai khôn tự nhiên hết, phải học mà làm.
Tìm kiếm
Sách mới: Tư duy thiết kế cho mọi người
Bài viết mới
Đang được chú ý
Chuyên mục
- Agile Mindset (149)
- Chuyện đời (22)
- Công nghệ (14)
- Đọc (75)
- Sách (46)
- Giáo dục (197)
- Constructivism (5)
- Học cách học (35)
- Khai phóng Giáo dục (19)
- Tu thân (5)
- Khác (15)
- Lean Startup (16)
- Linh tinh xòe (53)
- Lan man (24)
- Quản trị mới (57)
- COVID19 (9)
- Tài nguyên (2)
- Tri thức và Nhận thức (17)
- Xã hội tri thức (23)
- Tổ chức học tập (20)
Thẻ
36 kế dạy học thụ động (7)
active learning (8)
agile (41)
agile adoption (6)
agilemindset (6)
agile mindset (7)
agile transformation (5)
codegym (36)
constructivism (16)
Cánh Buồm (5)
công nghệ và giáo dục (15)
dạy học (4)
dạy tốt hơn (24)
education (4)
giáo dục (26)
giáo dục khai phóng (6)
growth mindset (5)
HỌC CÁCH HỌC (9)
học (6)
học tập (4)
học tập trải nghiệm (4)
inamori_kazuo (5)
kanban (6)
khởi nghiệp (5)
lean (14)
lean mindset (4)
lean startup (7)
learning (4)
làm lính thật tốt (21)
MOOC (5)
neomanager (8)
năng suất (5)
PBL (6)
personal kanban (4)
productivity (4)
reflection (5)
scrum (42)
seci (7)
sách (4)
sử kí (5)
thuyết kiến tạo (7)
tích hợp (10)
tản mạn chuyện đọc (10)
tổ chức học tập (7)
được việc (13)